فاکولته شرعيات مؤسسه تحصیلات عالی ازهر نهادی است اکادمیک که در سال ۱۳۸۹ در همگام با ایجاد این مؤسسه، به منظور تربيۀ كادرهاي متخصص قضایی، حقوقی و معارف اسلامی در مقطع ليسانس به فعالیت آغاز نمود.
این نهاد از آوان گشایش تاكنون خدمات ارزنده اي را در زمینۀ پرورش كادرهای علمی و قضايی كشور انجام داده است. حضور فارغان این فاکولته در کادرهای علمی مؤسسه های تحصیلی و معارف کشور، در دوره های ستاژ قضایی، حارنوالی و وکالت دفاع، در رده های بالای دستگاه های اجرایی چون ریاست های عدلیه، ارشاد، حج و اوقاف هم مؤید این مدعاست و هم بیانگر تلاش های استادان، محصلان و دیگر منسوبان این فاکولته. فاکولته شرعیات همواره تحسین مقامات عالیه را با خود داشته و شایستۀ دریافت تقدیرنامه هایی از داخل و خارج کشور شده است. در حال حاضر دارای ۱۴ صنف درسی میباشد.
باری، این نهاد به اثر سعی و تلاش هيأت علمی و اداری خویش توانسته است از بدو تأسیس تا کنون به وجه احسن پاسخگوی مسایل شرعی و قضایی جامعه باشد.
آشنایی با رشته فقه و قانون
دانش فقه قدیمی‌ترین و اصیل‌ترین رشته از دانش‌های دینی و اسلامی است که پایه‌های آن در زمان نبی اکرم صلی الله علیه و آله وسلم نهاده شده است و به جهت نیاز فراوان مسلمانان به احکام الهی در زندگی روزمره خود رشد و بالندگی بسیاری داشته است. این دانش تا پیش از تأسیس دانشگاه ها به شکل امروزی آن از اصلی‌ترین دانش مورد توجه در مدارس دینی بوده است و هم‌اکنون نیز طلاب مدارس دینی فقه را به عنوان محوری‌ترین درس می‌آموزند، لکن این دانش با تأسیس دانشگاه، برای نخستین بار به صورت رشته دانشگاهی در دانشگاه الازهر مصر بنیان نهاده شد.
موضوع رشته:
فقه در لغت به معناى مطلق فهم یا فهم دقیق مسائل نظرى است و در اصطلاح استخراج و استنباط احكام شرعى از منابع دینی همانند قرآن، سنت، عقل و اجماع است. انسان پس از ایمان به خداوند و دین آسمانی او اسلام، از آنجا كه خود را بنده خداوند مىشمرد، بر خود لازم مىداند كه رفتار و كردار خود را در همه جنبههاى زندگى بر اساس قانون آسمانى و شریعت اسلام انجام دهد. از آن رو كه اوامر و نواهى شریعت در همه وقایع و رویدادها واضح و مشخص نبوده، بنابراین تعیین وظیفه انسان در برابر شریعت آسمانى، نیازمند بحث علمى دقیق و بررسى گستردهاى است. لذا علمی در میان مسلمانان پدید آمد تا عهدهدار کشف و تنظیم این وظایف به نحو مدون شود. این دانش همان فقه است که عبارت است از آشنایى مستدل با تعیین وظیفه شرعى انسان در برابر هر واقعه و وظیفه شرعى، یعنى نحوه رفتارى كه تبعیت از دین، انسان را بدان وا مىدارد تا بر طبق آن عمل كند. چنانکه فرد در تشخیص حکم فعل خود نیازمند حجت شرعی برخاسته از فقه است. اداره جامعه و حکومت نیز در راستای اعمال حاکمیت خود از طریق نهادها و نظام‌ها محتاج به حجت شرعی است که فقه در حوزه نظام سازی متکفل این مهم است .
دروس، گرایش‌ها و مقاطع تحصیلی رشته:
دوره تحصیلی در هر دو رشته فوق الذکر ، به صورت چهار سال برای دوره لیسانس و دو سال برای دوره تکمیلی (چهارده پاس) تعیین گردیده است.
گرایش فقه و قانون، وظایف و حقوق انسان را از دیدگاه تشریعات الهی بیان می‌کند، حقوقی که از روی حکمت و بر روی محور مصالح خردمندانه است و در زمینه رابطه میان انسان و خدا، رابطه انسان‌ها با یکدیگر یا وظایف انسان نسبت به خود و طبیعت میباشد. از همین جا میتوان متوجه تفاوت میان رشته فقه و قانون و رشته حقوق در مفهوم عام آن شد. زیرا رشته حقوق، اصولی را بیان می‌کند که از نظر عقل و عرف بشری، رعایت آنها در زندگی برای ایجاد نظم و امنیت لازم است. اصولی که امکان دارد طبق تشخیص عقل، مصلحت موقت اما فوری داشته باشد. اما فقه بیانگر مصالحی است که در تکامل انسان تأثیر دارد. بنابراین از نظر حقوق اسلامی، اصول و قوانین نباید تنها عامل نظم و امنیت باشد، بلکه باید انسان را نیز به کمال برساند. از این بابت احکام فقهی ممکن است که اعتبار جاودانه داشته باشند.
دروس تخصصی رشته فقه و قانون عبارتند از : فقه ، فقه مقارن ، اصول فقه ، آیات الاحکام ، تاریخ فقه و فقها ، احادیث فقهی ، حقوق جزای خصوصی اسلام، حقوق بین‌الملل اسلام، آیین دادرسی در اسلام ، حقوق جزای عمومی اسلامی، قواعد فقه مدنی، حقوق خانواده، کلیات حقوق، حقوق تطبیقی...
محصلین این رشته علاوه بر دروس تخصصی رشته فقه و قانون در دیگر حوزه‌های معارف اسلامی (دوره مطالعاتی تفسیر و تدبر در قرآن کریم، قواعد و مکالمه زبان عربی، تاریخ اسلام و...) و همچنین زبان انگلیسی و آشنایی با کمپیوتر را در طول تحصیل می‌گذرانند.
آشنایی با رشته تعلیمات اسلامی
دیپارتمنت تعلیمات اسلامی در چوکات فاکولته تعلیم و تربیه در سال ۱۳۸۹ همزمان با ایجاد مؤسسه تحصیلات عالی ازهر ایجاد گردیده و این دیپارتمنت قابلیت جذب محصلین فارغ صنف چهاردهم از دارالمعلمین ها و مدارس دینی را دارا بود. در سال ۱۳۹۲ پیشنهاد ارتقای این دیپارتمنت به فاکولته به وزارت محترم تحصیلات عالی ارسال گردید و بر أساس فیصله و حکم مقام وزارت ، فاکولته شرعیات با دو رشته فقه و قانون و تعلیمات اسلامی ایجاد و از آنزمان تا اکنون به فعالیت خویش ادامه داده است. وجه تمایز دیپارتمنت تعلیمات اسلامی این فاکولته با فاکولته های دیگر این است این که بر أساس قانون، قابلیت جذب فارغان صنوف چهاردهم را دارا بوده و این فارغان میتوانند با تکمیل دروس دو ساله خویش حایز سند لیسانس فاکولته شرعیات گردند.
معرفت به معنای شناخت است. شناختی که اولین مرحله از آشنایی و قدم گذاشتن در مسیر قرب‌الهی است و هرچه معرفت بیشتر و وسیع‌تر گردد؛ آشنایی و قرب کاملتر خواهد شد تا جایی که پیوسته قلب انسان وابسته به خدای متعال می‌شود و در همه حال متوجه او خواهد بود و می‌تواند راهنمای رحمت و نماینده مهربانی و بخشش الهی گردد. هدف از رشته تعلیمات اسلامی قدم گذاشتن در همین مسیر است. قدم گذاشتن در مسیری که به یاری مطالعه، تحقیق، تلاش و توکل میتوان به شناخت خود و خداوند دست یافت. این رشته دارای شش گرایش علوم قرآن و حدیث، فقه و مبانی فقهی اسلامی، فقه حنفی، تاریخ فرهنگ و تمدن ملل اسلامی، فلسفه و حکمت اسلامی و ادیان و عرفان است.
گرایش های تخصصی رشته تعلیمات اسلامی:
رشته تعلیمات اسلامی به صورت مشخص روی سه بخش اساسی احکام و آداب، عقاید و اخلاق اسلامی تمرکز دارد. این رشته به در مؤسسه تحصیلات عالی ازهر بیشتر به عنوان یک دوره تکمیلی برای آن عده از محصلینی است که صنف چهاردهم را در مدارس دینی و یا دارالمعلمین ها تکمیل نموده و با ادامه تحصیل برای مدت دوسال در مؤسسه تحصیلات عالی ازهر حایز سند لیسانس میگردند. محصل این رشته بیشتر با معارف اسلامی، تاریخ فرق اسلامی، تاریخ فلسفه اسلامی، تاریخ فلسفه غرب، کلیات علم کلام، تفسیر عرفانی قرآن، متون عرفانی فارسی، تاریخ تصوف، متون ادیان و عرفان به زبان خارجی، ادیان ابتدایی و قدیم، ادیان قبل از اسلام، دین یهود و مسیحیت، ادیان هند، ، روش‌شناسی ادیان و... سروکار دارد .
گرایش های مشترک رشته فقه و قانون و رشته
تعلیمات اسلامی در طول تحصیل :
دروس مشترک رشته های فقه و قانون و تعلیمات اسلامی را میتوان به صورت ذیل خلاصه نمود :
تاریخ اسلام ، منطق ، صرف و نحو عربی کاربردی، اعراب قرآن، ترجمه عربی به فارسی و فارسی به عربی ، قرائت و درک مفاهیم متون فقهی و تفسیری، قرائت و درک مفاهیم متون عرفانی، قرائت و درک مفاهیم متون معاصر، قرائت مطبوعات واستفاده از رادیو و تلویزیون، مکالمه و محاضره ، علوم بلاغی، تاریخ زبان وفرهنگ عربی، روش تحقیق ، مبانی جامعه‌شناسی، زبان تخصصی ، مبادی فقه، مبادی اصول، آشنایی با علوم اسلامی (عرفان و فلسفه)، فقه مقدماتی ، آشنایی با ادیان بزرگ، تفسیر .
کارکر‌دها و توانمندسازی‌های رشته:
مؤسسه تحصیلات عالی ازهر با رویکردی تلفیقی به تولید دانش می‌نگرد، بخشی از رشته‌های خود را به عنوان رشته اصلی و مبنایی برای تبیین پایه‌های این رویکرد تلفیقی قلمداد می‌کند. از دیدگاه مؤسسان دانشگاه، اصلی‌ترین و پایه‌ای‌ترین موضوع برای حصول تلفیق و تولید علوم انسانی اسلامی، همانا دانش فقه است و از این رو علاوه بر محصلین رشته فقه، تمام محصلین رشته‌های دیگر نیز در حدی به فراگیری این دانش ارزشمند می‌پردازند اما محصلین فقه به نحو کاملتر و دقیق‌تری در این حوزه مطالعه و تحقیق می‌کنند و دیگر حوزه‌های دانش در مؤسسه از محصولات این دانش برای تولیدات خود بهره می‌برند. بنابراین در این رشته تلاش می‌شود برنامه‌های آموزشی به گونه‌ای سامان یابد که فارغان این مؤسسه بیشتر در حوزه‌های تحقیقی و مطالعاتی توانمند گردند.
بر این اساس از جمله فعالیت‌های علمی امکان‌پذیر توسط فارغان این رشته میتوان به تدریس در دانشگاه‌ها، ورود به عرصه‌های فرهنگی و فعالیت‌های تحقیقی در مؤسسات مربوطه اشاره نمود. بخشی از فارغان این رشته جذب فعالیت‌های اجرایی و فرهنگی نیز می‌شوند. از آنجا که فارغان این رشته کارایی و توانمندی فارغان رشته حقوق را نیز دارند میتوانند در فعالیت‌هایی همچون قضا، وکالت، مشاوره و... نیز مشغول گردند.
موقعیت های شغلی رشته شرعیات وعلوم اسلامی:
فارغ‌التحصیل گرایش فقه و قانون موقعیت کاری بیشتری دارد. چرا که این گرایش جنبه کارعملی دارد. برای مثال می‌تواند به در بخش های حقوقی به عنوان قاضی، وکیل، مشاور حقوقی، کارشناس حقوقی و یا در وزارت حج، ارشاد و اوقا به صفت کارمند، خطیب مساجد و یا هم در ادارت تعلیمی به صفت استاد یا کارمند و .... غیره فعالیت نماید.
فارغ‌التحصیل گرایش تعلیمات اسلامی با مشکل بازار کار روبرو است اما با این وجود یک فارغ‌التحصیل توانمند می‌تواند به صفت کارمند در وزارت حج، ارشاد و اوقاف و یا به صفت کارمند یا استاد در مکاتب و مدارس و همچنان مشاوریت های مرتبط به رشته فعالیت نماید.
.jpg)
.jpg)
